GERÇEK KışıLERCE 2008 YILINDA ELDE EDıLEN VE
YILLIK BEYANA TABı GELıR UNSURLARI
Tam mükellef gerçek kişiler açısından 2008 takvim yılında elde edilen “menkul ve gayrimenkul sermaye iradı”, “değer artış kazancı”, “ücret geliri” gibi bazı gelirunsurlarının 2009 yılında yapılacak beyanı ele alınmaktadır.
I. GAYRıMENKUL SERMAYE ıRADLARININ BEYANI
Aşağıda Tablo-1’de gayrımenkul sermaye iradlarının beyanına ilişkin olarak beyanname verilecek ve verilmeyecek haller özet olarak verilmiştir.Bu konuda dikkat edilmesi gerekenler hususlar aşağıdaki gibidir.
• 2008 yılında elde ettiği konut (=mesken) kira geliri, istisna tutarı olan 2.400 TL’sini aşanlar aşan kısmı beyan edeceklerdir. Gelir bu tutarın altında ise beyan söz konusu olmayacaktır.
• ışyeri kira gelirleri üzerinden vergi kesintisi yapılanlardan, 2008 yılında elde ettiği kira gelirlerinin brüt tutarı 19.800 TL’sini aşanlar kazançlarının tamamını beyan edecekler ve kesilen vergileri ise hesaplanacak vergilerden mahsup edeceklerdir.
• ANCAK beyan haddinin (=19.800 TL) aşılıp aşılmadığının tespitinde; elde edilen gayrimenkul sermaye iratlarının, tevkifata tabi tutulmuş ve birden fazla işverenden elde edilen ücretler ve menkul sermaye iratları
(örn.2006 öncesi ihraçlı Hazine Bonosu Euro Bond faizi, şirket temettügeliri) ile birlikte dikkate alınarak bulunacak toplam tutarın esas alınmasıgerekmektedir.
• ışyerini vergi kesintisi yapma zorunluluğu olmayan basit usulde vergiye tabi mükelleflere kiralayanlar, kira geliri 960 TL’sini geçerse elde
ettikleri bu kira gelirini beyan edeceklerdir. Bu durumda bu tutar 19.800 TL’lik “beyan sınırı” hesabında da dikkate alınacaktır. 960 TL aşılmadığı
zaman ise bu tutar “beyan sınırı” hesabında da dikkate alınmayacaktır.
• Kiracısı tarafından stopaja tabi tutulmuş bulunan ve 2008 yılı kesinti dahil (brüt) tutarı 19.800 TL’yi aşmayan işyeri kira gelirleri ile 2008 yılı tutarı
2.400 TL’sini aşmayan konut kira gelirleri için beyanname verilmeyecektir.
• 19.800 TL’ lik sınırın tespitinde, işyeri ve konut kira gelirleri, 2.400 TL’lik konut istisnası düşüldükten sonra birlikte dikkate alınacaktır.
• Eşler ve çocukların kira gelirleri ayrı beyanname ile beyan edilecektir.
• Vergi beyannamesi, 25 Mart tarihine kadar verilecek ve tahakkuk eden vergi Mart ve Temmuz aylarında 2 eşit taksitte ödenecektir.
• Üzerinden vergi stopajı yapılan işyeri kira gelirinin beyanı halinde yapılan kesintinin mahsup edilebilmesi için kesinti yapandan (kiracıdan)
vergilerin ödendiğine ilişkin bir yazı alınarak beyannameye eklenecektir.
Beyannamede iade çıkması halinde ise buna ilaveten kesilen vergilerin yatırıldığına ilişkin “vergi tahsil alındıları” da verilecek beyannameye eklenecektir.
• Konut kira gelirleri beyan edilmez veya eksik beyan edilirse, 2.400 TL’lik istisna hakkı kaybedilir.
• Beyan edilmediği tespit edilen kira geliri için mükellef adına iki kat usulsüzlük cezası kesilir. Tespit edilen kira geliri üzerinden, gelir vergisi ile
vergi ziyaı cezası hesaplanır. Bundan başka gecikilen her ay için gecikme faizi (aylık %2,5) ödenir.
• Emsal kira bedeli esası: Kiraya verilen mal ve hakların kira bedelleri emsal kira bedelinden düşük olamaz. Bedelsiz olarak başkalarının intifaına
bırakılan mal ve hakların emsal kira bedeli, bu mal ve hakların kirası sayılır. Bina ve arazide emsal kira bedeli, yetkili özel mercilerce veya mahkemelerce
takdir veya tespit edilmiş kirası, bu suretle takdir veya tespit edilmiş kira mevcut değilse Vergi Usul Kanunu'na göre belirlenen vergi ( Emlak Vergisi değerinin % 5'idir.
• Ancak aşağıdaki hallerde de emsal kira bedeli esası uygulanmaz:
1. Boş kalan gayrimenkullerin muhafazaları maksadiyle bedelsiz olarak başkalarının ikametine bırakılması;
2. (3239 sayılı Kanunun 56'ncı maddesiyle değişen bent) Binaların mal sahiplerinin usul, füru veya kardeşlerinin ikametine tahsis edilmesi (Usul,
füru ve kardeşlerden herbirinin ikametine birden fazla konut tahsis edilmiş
ise bu konutların yalnız birisi hakkında emsal kira bedeli hesaplanmaz. Kardeşler evli ise eşlerden sadece biri için emsal kira bedeli hesaplanmaz.);
3. Mal sahibi ile birlikte akrabaların da aynı evde veya dairede ikamet etmesi.
Tablo-1 : 2008 takvim yılında elde edilen gayrımenkul sermaye iratlarınınbeyanı ıradın Kaynağı Beyan Edilip Edilmeyeceği
Yıllık tutarı 2.400 TL’ sını aşmayan konut kira gelirleri Hiç bir durumda beyan edilmeyecektir.
Yıllık tutarı 2.400 TL’ sını aşan konut kira gelirleri Tamamı beyan edilip 2.400 TL’si istisna edilecektir.
Yıllık tutarı 19.800 TL’yi aşmayan işyeri kira gelirleri Beyan edilmeyecektir.
Yıllık tutarı brüt 19.800 TL’yi aşan işyeri kira gelirleri Elde edilen brüt kira gelirinin tamamı beyan edilecektir.
Konut ve işyeri kiralarının birlikte elde edilmesindenoluşan gelirler:
- Konuttan elde edilen yıllık kira 2.400 TL sını aşmak kaydıyla, konut istisnası uygulandıktan sonra kalan tutar ile birlikte 19.800 TL’yi aşmayan
kira gelirleri ıstisna uygulandıktan sonraki konut kirası beyan edilecek, işyeri kira geliri beyan edilmeyecektir.
- Konuttan elde edilen yıllık kira 2.400 TL’sını aşmak kaydıyla, konut istisnası uygulandıktan sonra kalan tutar ile birlikte 19.800 TL’yi aşan
kira gelirleri Kira gelirlerinin tamamı beyan edilip 2.400 TL’si istisna edilecektir..
- Basit usule tabi olanlara kiralanan işyerleri kiragelirleri960 TL’sini geçtiğinde tamamı beyan edilecektir.
NOT: Beyan haddinin (=19.800 TL’yi.) aşılıp aşılmadığının tespitinde;elde edilen gayrimenkul sermaye iratlarının, tevkifata tabi tutulmuş; birden
fazla işverenden elde edilen ücretler ve menkul sermaye iratları (Hazine Bonosu-Euro Bond Faizi, temettü geliri gibi) ile birlikte dikkate alınarak bulunacak
toplam tutarın esas alınması gerekmektedir.
II. MENKUL SERMAYE ıRADLARININ BEYANI
Aşağıda Tablo-2’de menkul sermaye iradlarının beyanına ilişkin olarak beyanname verilecek ve verilmeyecek haller özet olarak verilmiştir. Buna
ilave olarak bu hususta bilinmesi gerekenler aşağıda hatırlatılmaktadır.
i) Temettü Gelirlerinin Beyanı
Kar payı (temettü geliri) elde eden gerçek kişiler belli hadleri geçtikleri zaman beyanname vermek zorundadırlar.
Gelir Vergisi Kanunumuza göre; Tam mükellef kurumlardan elde edilen kar paylarının yarısı gelir vergisinden istisna edilmekte ve toplam temettü
üzerinden yapılan stopajın tamamı, beyan edilen temettü üzerinden hesaplanan yıllık gelir vergisinden mahsup edilmektedir. (G.V.K madde 22/2).
Buna göre;
• 2008 yılında 50% istisna sonrası kar payı tutarı 19.800 TL’yi aşıyorsa bu gelir için beyanname verilecektir. Burada kar dağıtan şirketçe yapılan
15% stopaj dikkate alınarak net temettüden brüte gidilmeli ve brüt temettü gelirinin yarısı dikkate alınmalıdır. (Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesinin 6 ncı fıkrasının b bendinin b-i ve b-ii alt bentlerine göre kar payları üzerinden yapılacak gelir vergisi tevkifat oranları, 2006/10731 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile 23.07.2006 tarihinden itibaren 15% olarak tespit edilmiştir.)
• Gelir vergisi kanunumuzda hisse senetleri temettü gelirleri için ise enflasyon indirimi” uygulaması öngörülmemiştir.
• ANCAK yıllık beyan haddinin (19.800 TL) aşılıp aşılmadığının tespitinde; alınan temettü gelirlerinin tevkifata tabi tutulmuş; birden fazla işverenden
elde edilen ücretler, diğer menkul sermaye iratları (örn. HAZıNE Bonosu veya Euro Bond FAıZı ) ve gayrimenkul sermaye iratları ile birlikte
dikkate alınarak bulunacak toplam tutarın esas alınması gerekmektedir.
Beyan haddi olan 19.800 TL’yi aşan kar payı elde edildiğinde vergileme şöyle olacaktır:
Örnek:
Alınan NET Temettü 850.000 TL
Kar Dağıtan şirketçe Yapılan Vergi Stopajı 150.000 TL
Brüt Temettü 1.000.000 TL
% 50 ıstisna (500.000) TL
Vergiye Tabi Gelir 500.000 TL
Hesaplanan Vergi 169.648 TL
Mahsup ( Stopajın tamamı) (150.000) TL
Ödenecek Vergi 19.648 TL
Görüldüğü üzere burada yıllık beyan sonrasında 19.648 TL ödenecek vergi çıkmaktadır.
ii) Gelir Vergisi Kanunu Geçici 67 nci Maddesi ıle Getirilen Tevkifat Rejimi Bu uygulama, 2006 yılından itibaren başlamış olup 2015 yılı sonuna
kadar devam edecektir. Buna göre; işlem sırasında işlemi yapan banka veya aracı kurum tarafından vergi kesilecek ve onlar tarafından yatırılacaktır.
Bu uygulama kapsamına;
• mevduat faizleri,
• repo faizleri,
• hazine bonosu&devlet tahvili faiz ve al-sat kazançları,
• hisse senedi al-sat kazançları,
• vadeli işlem ve opsiyon işlemleri, ( türev işlemler)
• yatırım fonu gelirleri,
• özel sektörce ihraç edilen tahvil ve finansman bonolarının faiz ve alsat kazançları girmektedir.
Bu enstrümanlardan elde edilen gelirler için işlem sırasında banka ve aracı kurum tarafından tevkifat yapılacak ve üçer aylık dönemler itibariyle
vergi dairesine yatırılacaktır.Mevduat ve repo faizi için 15% oranında, diğer işlemlerde ise 10% oranında vergi kesilecektir.
Banka ve aracı kurumlarca yapılacak 10% veya 15% oranındaki kesinti,
menkul kıymet veya sermaye piyasası araçlarının;
• Al-sat işleminde alış-satış arasındaki fark,
• ıtfası halinde, alış ve itfa bedeli arasındaki fark,
• Tahsiline aracılık edilen finansal aracın dönemsel getirileri üzerinden hesaplanacaktır.
Vergi kesintisi uygulaması sırasında, varsa vergi istisnaları dikkate alınacaktır.
Buna göre; hisse senetleri 1 yıl tutulduktan sonra satılıyorsa vergi kesintisi söz konusu olmayacaktır. (Yapılan son düzenleme ile de hisse
senetleri al-sat kazançlarında stopaj “sıfır” olarak belirlenmiştir. ) Yapılan bu vergi kesintileri nihai vergi olup, bu gelirlere ilişkin yıllık veya
özel & münferit beyanda bulunmak söz konusu değildir. Sadece işlemleri sırasındaki kazanç ve zararları mahsup edilemeyen kişiler yıl sonunda
ihtiyari olarak yıllık beyanname vererek vergi iadesi alabileceklerdir. Çünkü aynı neviden menkul kıymet kar ve zararları birbirine mahsup edilebilmektedir.
Örneğin; farklı banka ve aracı kurumlarda işlem yapan kişiler veya ilk üç aylık dönemde kar, sonraki dönemlerde zarar eden kişiler yıllık
beyanda bulunma ihtiyacı içinde olabileceklerdir. Yıl içindeki üçer aylık,dönemler itibariyle al-sat kazanç ve zararlarını mahsup edemeyenler için
yıllık gelir vergisi beyannamesi verilmesi halinde konsolide edilmiş gelir vergisi matrahına 10% oranı uygulanacaktır.
Yurt dışı için ihraç edilen Euro Bondlar, yurt dışı mevduat ve repo faizleri, Türkiye’de alınıp satılan yurt dışı yatırım fonları katılma belgesi gelirleri,
yabancı devlet ve yabancı firma menkul kıymetlerinin faiz ve al-sat gelirleri,1.1.2006 tarihinden önce ihraç edilmiş hazine bonosu&devlet tahvillerinin
faiz ve al-sat kazançları, 1.1.2006 tarihinden önce satın alınmış olan hisse senedi al-sat kazançları, hisse senedi temettü gelirleri G.V.K. Geçici
67. Madde kapsamındaki stopaj rejimine tabi değildir. Kapsam dışında olan bu gelirler için Gelir Vergisi Kanunu’muzdaki genel esaslar geçerli bulunmaktadır. Başka deyişle yıllık gelir vergisi beyanı söz konusu olacaktır.
ii) Mevduat Faizi, Yatırım Fonu ve Repo Gelirleri ile Türev ürünler (forward, swap, opsiyon, future vb.), Yurt Dışı Faiz Gelirleri
2008 yılında elde edilen ve tevkif suretiyle vergilendirilmiş olan TL ve/veya döviz “mevduat faizi” ve “repo gelirleri” ile her türlü “yatırım fonu
gelirleri” tutarları her ne olursa olsun beyan dışı olup, varsa bu gelirler üzerinden yapılan stopajlar nihai vergi olacaktır. (G.V.K Geçici Madde 67)
Türkiye’de kurulu vadeli işlemler ve opsiyon borsasında ( ızmir VOB) yapılan işlemlerden elde edilen gelirlerde de yıllık beyan söz konusu değildir.
Ayrıca bu gelirlerdeki stopaj oranı da 31.12.2008’e kadar % 0’dır. VOB dışında türev ürünlerden elde edilen gelirlerde banka ve aracı kurumlarca
10% oranında stopaj yapılır. Bu gelirler için de yıllık gelir vergisi beyanı yoktur.
Tevkifata tabi olmayan ve 960 TL’yi aşan menkul sermaye iratları ise yıllık gelir vergisi beyanına tabi bulunmaktadır. Bu nedenle, yurt dışı bankalardan
(örn. off shore bankalardan) elde edilen mevduat faiz gelirleri veyayurt dışı menkul kıymetlerden( Brasil Bond, Euro Bond v.b. gibi) elde edilen faizler eğer 960 TL den fazla ise beyan edilecektir.
iii) Hazine Bonosu Faiz Gelirlerinin Beyanı
Aşağıdaki bölümlerde geçici 67.madde kapsamına girmeyen başka deyişle 1.1.2006 tarihinden önce ihraç edilmiş devlet tahvil ve hazine bonolarının
durumu açıklanacaktır.
• Devlet Tahvili&Hazine Bonosu gibi her türlü kamu kağıtlarından elde edilen faiz gelirlerinin reel tutarının, 2008 yılı için 19.800 TL’yi aşması durumunda
beyanname verilmesi ve gelirin sadece 19.800 TL’yi aşan kısmının değil tamamının(=enflasyon indiriminden sonraki tutar) beyan edilmesi
gerekmektedir.
• Enflasyon ındirimi: 2008 yılı indirim oranı % 64,9 olarak ilan edilmiştir. Dövize, altına veya başka bir değere endeksli menkul kıymetler ile döviz
cinsinden ihraç edilen menkul kıymetlerden elde edilen gelirlerin beyanında indirim oranı uygulaması söz konusu değildir. (G.V.K madde 76).
Bu indirim oranı, 1.1.2006 tarihinden önce ihraç edilmiş kamu kağıtlarının yıllık beyan usulu ile vergilendirilmesinde uygulanacaktır. Geçici 67. madde
kapsamındaki stopaj rejimi esasında bu indirim söz konusu değildir.
• ıstisna: 4710 sayılı kanunla Gelir Vergisi kanununa eklenen geçici 59. madde uyarınca uygulanan istisna 31.12.2007 tarihinde sona ermiştir.
Böylece, enflasyon indiriminden sonraki reel (gerçek) kazanç tutarına herhangi bir istisna uygulanmayacaktır.
• Enflasyon indirimi uygulandıktan sonra bulunan vergiye tabi "faiz geliri" 19.800 TL’yi altında kalırsa yıllık beyan konusu olmayacaktır. 19.800
TL’yi aşan bir tutar çıkıyorsa bunun tamamı beyan edilecektir. ANCAK beyanhaddinin (19.800 TL.) aşılıp aşılmadığının tespitinde; alınan bu faiz gelirlerinin;tevkifata tabi tutulmuş; birden fazla işverenden elde edilen ücretler,diğer menkul sermaye iratları (örn. Temettü geliri) ve gayrimenkul
sermaye iratları ile birlikte dikkate alınarak bulunacak toplam tutarın esas alınması gerekmektedir.
Örnek:
Hazine Bonosu Faizi (26.07.2001 ve sonrası ihraçlı ) 500.000 TL
Enflasyon ındirimi (% 64,9) 324.500 TL
Kalan 175.500 TL
Vergi Matrahı 175.500 TL
Ödenecek Vergi 56.073 TL
Görüldüğü __________gibi 2008 yılı içinde 500.000 TL Hazine Bonosu faiz geliri elde eden bir kişi bunun için 56.073 TL vergi ödeyecektir.
Örnek:
Hazine Bonosu Faizi (26.07.2001 ve sonrası) 50.000 TL
Enflasyon ındirimi (% 64,9) 32.450 TL
Kalan 17.550 TL
Bu durumda, kalan 17.550 TL, beyan haddinin (=19.800 TL.) altında kaldığı için yıllık beyan söz konusu olmayacaktır.
Ancak, bu gelirin yanı sıra örneğin 5.000 TL’lik işyeri kira geliri olduğunda her iki gelir toplamı (5.000+17.550 =22.550 TL) 19.800 TL’yi geçtiğinden
yıllık beyan söz konusu olacak ve gelirin toplamı 22.550 TL beyan edilecektir.
III. ÜCRET GELıRLERıNıN BEYANI
Birden fazla işverenden alınan ücretler aşağıdaki şartlar çerçevesinde yıllık beyana tabidir.
Birden fazla işverenden alınan ücret gelirleri “birinci işveren” ve “sonraki işverenler” olarak iki grupta toplanır. Birinci ücret, mükellefin serbest
takdir hakkı uyarınca tercihan tutar olarak bir işverenden aldığı en yüksek olanıdır. Bunun dışındaki ücret gelirleri kaç işverenden elde edilirse edilsin
belirlenen limitin geçilip geçilmediği hesabında toplu olarak nazara alınır ve “sonraki işveren veya işverenlerden” alınan ücretler toplamı 19.800
TL’yi geçmiş ise yıllık beyan söz konusu olur ve alınan ücretlerin tamamımatraha dahil edilir..
Bu durumda;
beyana tabi gelirin sadece tek işverenden alınmış ücret geliri olması( tutarı ne olursa olsun),
sonraki işverenlerden alınmış, stopaja tabi tutulmuş ücretlerin toplamınınGVK’nun 103 üncü maddesinde yazılı tarifenin ikinci gelir diliminde
yer alan ( 2008 yılı için 19.800 TL olan ) tutarı aşmaması koşuluyla,Türkiye’de stopaja tabi tutulan ücretler beyan edilmeyecektir.
IV. SAıR KAZANÇ VE ıRATLARIN BEYANI
i) Hisse Senedi ve Kamu Kağıtlarının Alım-Satım Kazançlarının Beyanı
Aşağıdaki bölümlerde geçici 67.madde kapsamına girmeyen ve dolayısıylayıllık beyan konusu olan hususlar ele alınacaktır.
• ıMKB’de işlem gören hisse senetlerinin iktisaptan itibaren bir yılsonra satışı halinde elde edilen kazanç vergiden istisnadır.
• ıMKB’de işlem görmeyen tam mükellef kurumlara ait hisse senetlerinin bir yıl süreyle elde tutulduktan sonra satılması halinde de sağlanan
kazanç vergiden istisnadır. 1.1.2006 tarihinden sonra satın alınmış olan hisse senetlerinin ise, 2 yıl elde tutulduktan sonra satışı gelir vergisinden
istisnadır.
• Yurt dışında kurulmuş şirketlerin hisse senetleri alım-satımında ise herhangi bir süre söz konusu değildir. Al-sat kazancı vergiye tabidir.
• ıvazsız olarak iktisap edilen hisse senetlerinin elden çıkarılmasındaki kazanç vergiden istisnadır.
• Her ne kadar süre ile elde tutulmuş olursa olsun itfa tarihinden önce elden çıkarılan kamu kâğıtlarının, elden çıkarılması sonucunda elde ettikleri
ve enflasyondan arındırılmış tutarı 16.000 TL’ yi aşanlar, bu menkul kıymetlerin alım-satımından elde edilen kazancın 16.000 TL’ yı aşan kısmını
2008 yılı gelir vergisi beyannamesi ile beyan edeceklerdir.
• ıstisna: 4710 sayılı kanunla Gelir Vergisi kanununa eklenen geçici 59. madde ile getirilen istisnanın süresi 31.12.2007 tarihinde sona ermiştir.
• Yıl içinde hisse senedi ve/veya kamu kâğıdı gibi birden fazla menkul kıymet alınıp satılması halinde bunların kazancının birlikte hesaplanması
gerekmektedir. Başka deyişle kar ve zararlar mahsup edilerek netkazanç bulunur.
Hisse senedi ve kamu kâğıtlarının alım-satım kazançlarında, kazancın enflasyondan arındırılması; “Maliyetin artırılması=TEFE endekslemesi”
yöntemi ile yapılmaktadır. Burada “enflasyon indirimi oranı” uygulaması söz konusu değildir. (Hisse senetlerinin maliyeti, menkul kıymetin elden
çıkarıldığı ay hariç olmak üzere satın alındığı aydan itibaren, her ay için TEFE oranında artırılır.) (G.V.K mükerrer madde 81)
TEFE endekslemesinin yapılabilmesi için artış oranının % 10’ u geçmesi şarttır. Ancak bu düzenleme 1.1.2006 tarihinden önce satın alınmış menkul kıymetlere uygulanmaz. Zira bu kâğıtlar için 31.12.2005 tarihindeki mevzuat geçerlidir.
ii) Gayrımenkul ve Diğer Malların Alım-Satım Kazançları
• 4 yıldan daha kısa süre elde tutulan gayrımenkullerin satışı halinde elde edilen kazanç 6.800 TL’yi aşıyorsa bu kazanç vergiye tabi tutulacaktır.
1.1.2007 itibaren iktisap edilen gayrimenkuller için elde tutma süresi 5 yıla çıkarılmıştır. 5 yıl içinde alış-satış var ise kazanç vergiye tabi olacaktır.
• Gayrımenkullerin satışından elde edilen kazanç tutarı; satış hâsılatı ile maliyet bedeli arasındaki fark olarak dikkate alınacak ve maliyet bedeli
ilgili kıymetin elden çıkarıldığı ay hariç olmak üzere her ay için Devlet ıstatistik Enstitüsü’nce belirlenen TEFE oranında artırılarak tespit edilecektir.
1.1.2006 dan sonra iktisap edilenler için endeksleme yapılabilmesi için artış oranının %’10’nu geçmesi şarttır.
Gayrimenkullerin yanısıra maddede ayrıca;
• 70. maddede yazılı haklar
• Telif hakları ve ihtira beratlarının
• Ortaklık hakları ve hisselerinin elden çıkarılmasından sağlanan kazançlar da gelir vergisine tabi bulunmaktadır.
• TEFE endekslemesi ile bulunan maliyet bedeli ile satış tutarı arasındaki fark 2008 yılı için 6.800 TL’yi aşarsa elde edilen kazancın 6.800 TL’yi aşan kısmı 2009 yılında beyan edilecektir.
• Enflasyondan arındırılmış tutarı 6.800 TL’yi aşan kazançların 6.800 TL’ya kadar olan kısmı vergiden istisna olup beyannameye dahil edilmeyecektir.
• Bilindiği üzere 4369 sayılı yasayla servete dahil her türlü (otomobil, tablo, gayrimenkul gibi) malların satış kazancı vergiye tabi tutulmuştu. Ancak
4444 sayılı kanunla yapılan düzenleme ile eski düzenlemeye geri dönülmüş ve gayrımenkul dışındaki servet unsurlarının satışından elde edilen
kazancın vergilendirilmesinden vazgeçilmiştir.
• 6.800 TL’lik istisna, her bir işlem için değil bu madde kapsamındaki bütün işlemler nedeniyle ortaya çıkan vergiye tabi kazancın toplamına uygulanacaktır.
(G.V.K madde mükerrer 80)
Tablo-3 : 2008 takvim yılında elde edilen sair kazanç ve iratların beyanı Kazanç veya ıradın Kaynağı Beyan Edilip Edilmeyeceği
ıMKB hisse senedi alım-satım kazançları Hiç bir şekilde beyan edilmeyecektir.
Net tutarı 16.000 TL’yi aşmayan kamu kağıtları alımsatım kazançları Beyan edilmeyecektir.
Net tutarı 16.000 TL’yi aşan kamu kağıtları alımsatım kazançları
Enflasyondan arındırması sonucu ortaya çıkan tutarı aşan kısmı beyan edilecektir.
Bir yıldan daha uzun bir süre elde tutulan diğer tam mükellef kurumlara ait hisse senedi alım-satım kazançları Hiç bir şekilde beyan edilmeyecektir.
Bir yıldan daha kısa bir süre elde tutulan diğer tam mükellef hisse senedi (yurt içi şirketlere ait hisse senedi) alım-satım kazançları
Enflasyondan arındırması sonucu ortaya çıkan tutarı aşan kısmı beyan edilecektir.
Yurt dışı hisse senetleri alım satım kazancı Enflasyondan arındırması sonucu ortaya çıkan tutarın istisna tutarını aşan kısmı beyan edilecektir.
Dört yıldan daha uzun bir süre elde tutulan gayrımenkullerin alım-satım kazançları ( 1.1.2007 sonrası beş yıl )
Hiç bir şekilde beyan edilmeyecektir.
Dört yıldan daha kısa bir süre elde tutulan ve net tutarı 6.800 TL’yi aşmayan gayrimenkullerin alımsatım kazançları ( 1.1.2007 sonrası beş yıl )
Beyan edilmeyecektir.
Dört yıldan daha kısa bir süre elde tutulan ve net tutarı 6.800 TL’yi aşan gayrimenkullerin alım-satım kazançları ( 1.1.2007 sonrası beş yıl ) 6.800 TL’yi aşan kısım beyan edilecektir.
Servete dahil diğer malların alım-satım kazançları Hiç bir şekilde beyan edilmeyecektir.
Yukarıdaki tabloda açıklanan 16.000 TL’lik istisna 1.1.2006 tarihinden önce satın alınmış hisse senetleri ve diğer menkul kıymetler içindir. Bu tarihten
sonra satın alınanlar geçici 67. madde kapsamındaki stopaj esasına tabi olup burada bir istisna tutarı söz konusu değildir.
6.800 TL’ lik istisna ise bir takvim yılında elde edilen değer artışı kazancı toplamına, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarının elden
çıkarılmasından sağlanan hariç uygulanacak istisna tutarıdır.
ÖRNEKLER
Örnek 1:
Mükellef (A), 2008 yılında üç ayrı işverenden ücret geliri elde etmekte
olup, ücretlerin tamamı tevkif yoluyla vergilendirilmiş bulunmaktadır.
Birinci işverenden alınan ücret 30.000 TL
ıkinci işverenden alınan ücret 17.000 TL.
Üçüncü işverenden alınan ücret 3.000 TL
Birinci işverenden alınan ücret toplama dahil edilmeyecek olup, 2 ncive 3 üncü işverenden alınan ücretler toplamı (17.000 +3.000 =) 20.000
TL, 19.800 TL’lik beyan sınırını aştığı için 50.000 TL ücret gelirinin tamamı
beyan edilecektir.
Örnek 2:
Tamamı üzerinden tevkifat yapılmış olan 2008 yılı gelirleri aşağıdaki gibidir.
Birinci işverenden alınan ücret 50.000 TL
ıkinci işverenden alınan ücret 15.000 TL
ışyeri kira geliri (Brüt) 25.000 TL
Birden sonraki işverenden aldığı ücret geliri olan 15.000 TL beyan sınırını aşmadığından, ücret gelirleri beyan edilmeyecektir.
ışyeri kira geliri ise 2008 yılı için geçerli olan 19.800 TL’lik beyanname verme sınırını aştığından mükellef sadece işyeri kira gelirini beyan edecektir.
Örnek 3:
2008 yılı gelirleri aşağıdaki gibidir.
Birinci işverenden alınan ücret 30.000 TL
ıkinci işverenden alınan ücret 19.000 TL
Üçüncü işverenden alınan ücret 7.000 TL
Konut kira geliri 7.000 TL
Ücret gelirlerinin tamamı tevkif yoluyla vergilendirilmiştir.
Birden fazla işverenden aldığı ücret gelirinin yanı sıra mesken geliri elde edilmiştir. Beyanname verilip verilmeyeceği öncelikle ücret gelirleri
dikkate alınarak değerlendirilecektir. Ücret gelirleri ile ilgili olarak birinci işverenden alınan ücret hariç, ikinci
ve üçüncü işverenden alınan ücretlerin toplamı 19.800 TL’lik beyan sınırını aştığı için birinci işverenden alınan ücret de dahil olmak üzere ücret gelirlerinin
tamamı beyan edilecektir.
Konut kira gelirinden 2.400 TL’lik liralık istisna tutarı düşülecek olup, kalan tutar da gayrimenkul sermaye iradı olarak beyannameye dahil edilecektir.
Örnek 4:
2008 yılı gelirleri aşağıdaki gibi olup, ücret gelirleri ile işyeri kira gelirleri tevkif yoluyla vergilendirilmiştir.
Birinci işverenden alınan ücret 40.000 TL
ıkinci işverenden alınan ücret 17.000 TL
Konut kira geliri ( istisna uygulanmamış) 9.000 TL
ışyeri kira geliri (Brüt) 12.000 TL
ıkinci işverenden alınan ücret, 19.800 TL’lik beyan sınırını aşmadığından ücret gelirleri beyan edilmeyecektir.
Burada sadece Mesken kira gelirinden 2.400 TL’lik liralık istisna düşüldükten sonra kalan tutar beyan edilecektir.
Konut ve işyeri kira geliri toplamı ( 6.600+12.000 ) < 19.800 TL’lik beyan haddini aşmadığından işyeri kirası beyana dahil edilmeyecektir.
Örnek 5:
2008 yılı gelirleri aşağıdaki gibi olup, ücret gelirleri ile işyeri kira gelirleritevkif yoluyla vergilendirilmiştir.
Birinci işverenden alınan ücret 40.000 TL
ıkinci işverenden alınan ücret 5.000 TL
Üçüncü işverenden alınan ücret 6.000 TL
ışyeri kira geliri (Brüt) 8.000 TL
26/07/2001 tarihinden sonra ihraç edilen Hazine bonosu faiz geliri (indirimden sonra kalan tutar)
19.000 TL
Birinci işverenden alınan ücret hariç diğer ücretler toplamı (5.000+6.000=)11.000 TL lira beyan sınırını aşmadığından, ücret gelirleri beyan edilmeyecektir.
Ancak ücret gelirleri daşında elde edilen gelirler toplamı (8.000 +19.000=) 27.000,-TL beyan sınırını aşmaktadır. Bu durumda, işyeri kirageliri ile Hazine bonosu faiz geliri toplamı olan 27.000,-TL beyan edilecektir.
