Değerleme uzmanlarının yaptıkları iş ve işlemde bağımsız olarak hareket etmek zorunluluğunda olduğu ilgili mevzuatlarda belirtilmiştir. Hatta bağımsızlığı ortadan kaldıran şartlar tek tek sayılmıştır.
Hal böyle iken, bankaların teknik şartname, ekspertiz yönetmeliği ve benzeri adlar altında hepsinin ayrı ayrı çıkarttıkları bu şartnameler değerleme uzmanlarının bağımsızlığını ortadan kaldıran uygulamalar değil midir?
Bankalar bu şartnameler ile sadece değerleme raporlarının şekil şartlarını belirlemekle kalmayıp " rapor kabul şartları" nı da belirlemektedirler. Genelliklede bu "rapor kabul şartları" mevcut imar yönetmeliklerini yumuşatmak, kıyısından köşesinden kıvırmakta kullanılmaktadır.
X bankası ekspertiz şartnamesinde örneğin değerlemesi talep edilen dairenin m² hesabı, onaylı mimari projesinden bir santim bile farklı ise değerleme uzmanından yasal değer takdir etmemesini isterken, Y bankası şartnamesinde, %10-%15'e kadar büyümeye, eğer yıkım kararı yok ise yasal değer takdir edilmesini isteyebilmektedir. Bunun sonucunda da değerleme uzmanının bu daireye yasal değer verip vermeyeceği hangi bankadan ekspertize gittiğine göre değişmektedir. Örnekler çoğaltılabilir: Kat bahçelerini, X bankası emsale kat derken, Y bankası katma diyebilmektedir.
Her bankanın alacağı değerleme hizmeti için kendi teknik şartnamesini uygulanmasını istemesi değerleme uzmanına müdahale anlamına gelir ki, bu da değerleme uzmanının uyması en önemli ilkelerinden biri olan bağımsızlık ilkesi ile bağdaşmamaktadır. Bankaların değerleme hizmeti almak için düzenledikleri kendi şartnamelerin çoğu mevcut mevzuatlar ile uyuşmamaktadır. Bu durum mesleğe karşı olan güveni sarsmakla kalmayıp aynı zamanda bir çok hukuki sorumluluğu da beraberinde getirmektedir.
TDUB ve SPK'ya bu konuda da görev düşmektedir. Değerleme kuruluşlarına dayatılan bu keyfi şartnamelerin ortadan kaldırılması ve değerleme raporlarının mevcut mevzuatlar çerçevesinde uluslararası değerleme standartlarına uygun tek tip olarak yazılmalarının sağlanması gerekmektedir.
