Üstad,
Zaten sorun da burada... Değerleme uzmanı denetlenmez. Adı üzerinde "EXPERT = UZMAN". Bu saçma sapan düzen, 10 yılda binlerce rapor yazmış uzmanın raporunu, topu topu 3-4 ay sahada çalışmış çoluk çocuğa denetlettirmeye çalışıyor. Otobüste biletçi, minibüste muavin, genelevde peçeteci gibi rapor kontrolörlüğü de Türkiye'ye has uydurma bir pozisyondur. Bu konuyu hiç açmayalım.
Bu işi tam zamanlı meslek olarak gören bir değerleme uzmanı; şayet, fahiş bir hata yaparsa meslekten men edilir. Hatasından dolayı, 3. kişiler zarara uğramışsa bunun da bedelini tazmin eder. Son tahlilde; uzman denilen kişi, kanaatini belirtmiş imzasını atmıştır. Bunu neresini, kim denetleyebilir ki? Bu işin doğrusu, tahkim yani hakemlik müessesidir. Rapora itirazı olan, ücretini ayrıca yatırır, tahkime gider.
Taşınmazın değeri elbette tartışılır. En nihayetinde "değer" kanaate göre değişen izafi bir kavramdır. Kendi içinde tutarlı bir argüman ortaya koyarsanız; artı ya da eksi %20 fark makul kabul edilebilir. Ama, parsel konumu, blok konumu, bağımsız bölüm konumu hatta metraj spesifiktir. Bunlarda hata yapamazsınız. %100 doğrulukta tespit etmek zorundayız.
Türkiye'de, sistem; denetim görevini, sözde "sorumlu değerleme uzmanına" yüklemiştir. Ama uygulamada; neredeyse bütün lisanslı şirketler, 3-4 ay sahada dolaşmış, sınavlara girmeye bile tenezzül etmeyen çocukları "rapor kontrolü" olarak üç kuruş maaşa istihdam edip "sorumlu değerleme uzmanını" devre dışı bırakmaktadır. Zaten, pek çok şirkette, sorumlu değerleme uzmanı demek "kiralık lisans" demektir. Sorumlulukla uzaktan yakından alakası yoktur.
Özetle, mevzuatta, "rapor kontrolörlüğü" diye bir mefhum yoktur. Bu pozisyonu, ucuz ve kalitesiz adamla çok iş yapıp, çok para kazanma heveslisi şirket sahipleri uydurmuştur.
700,000 adet rapor için 2,000 uzman yeterlidir. 12 senedir, yukarıda belirtilen vasıflara sahip, sahada çalışacak 2,000 profesyonel yetiştirilememişse; TDUB da, lisanslı şirketler de, bu mesleğin vesayetini elinde tutan SPK da kendini ciddi bir şekilde sorgulamalı ve özeleştiri yapmalıdır.
Sahada, bilfiil çalışacak uzmanın ahlaki ve mesleki kalitesini artırmadan bin tane tebliğ yayınlasanız da, hepsi beyhudedir.