Arkadaşlar
Söz konusu tebliğ mesleğimizin geleceğini şekillendirecek olan en önemli gelişmedir. Tebliğ hakkında kim hangi fikri ortaya atıyor ise, şimdi zamanı. Sonra geçmiş olsun demenin bir anlamı olmaz.
Tebliğ taslağınının satır araları yoruma açık. Tebliğ taslağında geçen uzman yardımcılığı konusunu iyi düşünmek gerekir. Zaten bu şekilde geçmesi zor. Kanunen imkansız gibi. Ama sonra idari mahkeme filan uğraşmaktan ise, bugünden değişiklik teklifini ve çözüm önerisini sunmakta fayda var.
Bugün TDUB Başkanlığına gönderdiğim yazıyı sizlerler de paylaşıyorum. Özellikle çözüm önerisi kısmında zengin fikirler ortaya atılmalı. Bu konuda herkesi destek olmaya davet ediyorum.
TÜRKıYE DEğERLEME UZMANLARI BıRLığı’NE
“Sermaye Piyasasında Değerleme Faaliyetinde Bulunacak Değerleme Kuruluşlarına Ve Değerleme Faaliyetine ılişkin Esaslar Tebliği Taslağı ile ilgili görüş ve önerilerimi sizlere iletiyorum.
Öncelikle “Değerleme Uzmanlığı Mesleği” ile ilgili yapılacak düzenlemelerin hayırlı olmasını diliyorum. Mesleğimiz, ülkemizin finansal sigortasıdır. Bu meslek ne kadar sağlıklı işler ise, finansal yapı da o kadar sağlam olur kanaatindeyim.
A) HUKUKı ÇELışKıLER
1- Söz konusu tebliğ taslağında geçen 11/1, 14/1 ve 25/2 maddeleri, tebliğ taslağına dayanak olan 6362 sayılı yasanın 62/2 maddesi ile çelişmektedir. 6362 62/2: “Kurul, bu Kanun hükümlerine tabi kuruluşların bilgi sistemleri denetimi, derecelendirme ve değerleme faaliyetlerinin güvenli ve bağımsız şekilde yürütülmesi ve bunu teminen kalite güvence sistemlerinin oluşturulması ile kamu yararını da gözetmek suretiyle uluslararası standartlara uyumunun sağlanması amacıyla düzenleme, gözetim ve denetim yapar.”Söz konusu tebliğ taslağının 11/1, 14/1 ve 25/2 maddeleri; 6362 sayılı kanunun 62/2 ve 2499 sayılı Kanunun 22 nci maddesinin birinci fıkrasının (o), (r) ve (t) bentleri ile 30 uncu maddesinin birinci fıkrasının (g) bendine dayanılarak hazırlanan 01.05.2006 tarihinde yürürlüğe giren Sermaye Piyasasında Uluslararası Değerleme Standartları Hakkında Tebliğ’de mülk değeri takdiri gerektiren işlemlerin, özel uzmanlığa, yeterli niteliklere ve deneyime sahip uzmanlarca yapılması gerektiği açıkça belirtilmiştir. Söz konusu tebliğ taslağında, yeterli deneyime ve uzmanlık alanı ile ilgili hiçbir belgeye sahip olmayan, ancak lisanslama sınavına başvurmuş bir kişinin değerleme raporu hazırlaması, 6302 ve 2499 sayılı yasaya açıkça muhalefet etmiş sayılır. AB sürecinde böyle bir yönetmelik çıkartmak, son derece düşündürücüdür. Ehliyet imtihanına giren bir kişiye, araç kullanma yetkisi vermekle aynı anlamı taşıyan, yönetmelik taslağındaki “değerleme uzman yardımcılığı” ibaresi değiştirilmelidir.
2- 21.03.2012 tarihinde, 28240 sayılı Resmi Gazetede Türkiye Değerleme Uzmanları Birliği Değerlendirme ve Disiplin Yönetmeliği yayınlanmıştır. Bu yönetmelik çerçevesinde görevini ihmal eden veya kötüye kullananların lisans iptaline kadar cezalar açıklanmıştır. Söz konusu tebliğ taslağındaki hükme göre, rapor hazırlama yetkisi verilen lisansı olmayan kişi eğer bir kusur-ihmal veya kasıt göster ise, TDUB’un disiplin yönetmeliği kapsamının dışında kalacaktır. Fakat lisanslı bir uzman rapor hazırlar iken kusur-ihmal veya kasıt gösterir ise Resmi Gazetede yayınlanan Değerleme ve Disiplin Yönetmeliği hükümlerine göre, lisans iptaline kadar cezai müeyyideler ile karşılaşacaktır. Söz konusu tebliğ taslağı açık bir şekilde çifte standart getirmektedir. Disiplin yönetmeliğine tabii bir uzmanın rapor hazırlarken göstereceği ihtimam ile, disiplin yönetmeliği kapsamı dışındaki bir kişinin rapor hazırlar iken göstereceği ihtimam bir olmayabilir.
3- Tebliğ taslağında, uzman yardımcılığı sıfatı adı altında lisansı bulunmayanlara rapor hazırlama yetkisinin verilmesi halinde, 6102 sayılı yeni T.T.K.’nun haksız rekabet bölümündeki 54-55-56 ve 57. Maddelerinde geçen hükümlerden dolayı ciddi hukuki sorunlar ortaya çıkacaktır. Tebliğ taslağında rapor hazırlama yetkisi verilen uzman yardımcıları ile değerleme uzmanları arasında haksız rekabet konusu gündeme gelecektir.
B) TEBLığ TASLAğI ıLE ıLGıLı ÖNERıLER:
MADDE 8
(5) Uzman yardımcılarının hazırladıkları raporlar, şube sorumlusu değerleme uzmanının denetimi ve imzası sonrası değerleme kuruluşuna gönderilir.
MADDE 14
(1) Değerleme uzman yardımcısı, değerleme kuruluşunda veya dışarıdan hizmet alım sözleşmesi yapılan değerleme uzmanının yanında tam zamanlı olarak çalışan ve Kurulun lisanslamaya ilişkin düzenlemeleri çerçevesinde, lisanslama sınavlarına başvurmuş ancak henüz lisansı olmayan gerçek kişileri ifade eder.
MADDE 25
(2) Değerleme raporu, değerleme uzmanı veya konut değerleme uzmanınca hazırlanır. Bir vilayette değerleme kuruluşunun, şubesi yok ise veya o vilayette değerleme kuruluşları ile değerleme uzmanı arasında dışarıdan hizmet alım sözleşmesi yapılmamış ise değerleme uzman yardımcıları rapor hazırlayabilir. Dışarıdan hizmet alınması durumunda gayrimenkul değerleme uzmanlığı veya konut değerleme uzmanlığı lisansına sahip kişiler tarafından hazırlanabilir. Ancak bu değerleme raporunu imzalamaya sadece sorumlu değerleme uzmanı yetkilidir.
(5) Bir vilayette değerleme kuruluşunun şubesi var ise veya değerleme uzmanının değerleme kuruluşu ile dışarıdan hizmet alım sözleşmesi imzalanmış ise, o vilayette uzman yardımcıları, şubede veya değerleme uzmanının yanında rapor hazırlayabilir.
(6) Bir değerleme uzmanı, birden fazla değerleme kuruluşu ile hizmet alım sözleşmesi imzalayabilir.
(7) Değerleme uzmanı ayrı değerleme kuruluşları ile hizmet alım sözleşmesi imzalayarak, aynı müşteriye farklı raporlar hazırlayabilir.
C) DEğışıKLıK ÖNERıLERıNıN GEREKÇELERı:
1- Söz konusu tebliğ taslağının aynen uygulanması halinde, en çok mağduriyeti şüphesiz sahada görev yapan lisanslı uzmanlar yaşayacaktır. Değerleme kuruluşları tüm şehirlerde lisansı olmayan 4 yıllık herhangi bir bölümden mezun olmuş kişileri kadrolarına katarak çalışmaya başlayacaklardır. Değerleme işleri dağıtılır iken, hangi şirket kendi kadrolu elemanının iş kapasitesini doldurmadan dışarıdan hizmet alım sözleşmesi yaptığı lisanslı uzmana iş gönderir. Tebliğ taslağı bu şekli ile yasalaşır ise, sahada lisanslı uzman kalmaz. Çok komik ücretlere kadrolu elemanlar, ehliyetsiz olarak rapor hazırlar. Mesleğimizin niteliği düşer. T.T.K.nun 54-55-56 ve 57. Maddelerinde geçen hükümler gündeme gelebilir. Önerdiğim değişiklikler gerçekleşir ise, bu sorunlar ortadan kalkar.
2- Lisanslı uzmanların ülkemizin dört bir tarafına dağılması sağlanır. Ülke genelinde raporlar daha titiz hazırlanır.
3- 25/2 maddesine eklenen ibare aynen geçer ise değerleme uzmanının olmadığı vilayetlerde sistem tıkanmayacaktır.
4- En önemlisi UDES’e daha fazla yaklaşacağız. Böylece değerleme uzmanlığı mesleği, hak ettiği itibara kavuşacaktır.
5- Uzman yardımcıları şirket merkezlerinin olduğu yerlerde kendilerini yetiştirme şansına sahiptirler. Ancak şirket merkezinden yüzlerce km. uzakta olan uzman yardımcılarının yetiştirilmesi konusu tebliğ taslağında açıklığa kavuşmamıştır. Bir iki günlük seminer ile bu boşluk doldurulamaz. 14. ve 25. maddesine yapılan ilaveler ile sahada çalışan uzman yardımcısı, gerçek manada mesleki bakımdan gerekli deneyim ve donanımı değerleme uzmanının yanında çalışarak kazanacaktır. Diğer mesleklere baktığımızda benzer örnekleri görebiliriz.
6- 25/6-7 maddelerinde önerilen husus son derece önemlidir. şu anda lisanslı bir uzman, aynı bankaya farklı değerleme kuruluşu üzerinden hizmet veremiyor. Ancak sahada çalışan bir eksper, eş-dosttan topladığı hatır diplomaları ile, anlaşma yaptığı firma sayısını 20’ye kadar yükseltip, aynı bankaya rahatlıkla farklı firmalar üzerinden rapor hazırlayabiliyor. Disiplin ve etik kuralları gereği, değerleme uzmanının böyle cesarete sahip olması beklenemez.
7- Tebliğ taslağında en çok istismar edilecek husus şudur: Sahada çalışan eksper (uzman yardımcısı) bir şekilde topladığı diplomalar üzerinden kadrolu eleman adı altında anlaşmalar sağlayıp, işi tek başına yapmasıdır. Böyle bir yanlışlığı ülke genelinde kolayca denetleyip ortaya çıkartmak çok güçtür. Bu tür olayların önüne geçilmesi; uzman yardımcılarının sahada uzmana bağlı çalışması ile mümkündür.
8- Sunulan önerilerin uygulanabilirliği hakkında şunları söyleyebiliriz: Lisanslı uzman eğer gerekli bilgi beceri ve donanıma sahip değil ise, bu kişi ile hangi değerleme kuruluşu hizmet alım sözleşmesi imzalar veya şube yetkilisi yapar.
Önerdiğim değişikliklerin değerlendirilmesini arz ediyorum.
Saygılarımla. 18.03.2013
Ahmet GÖÇER
Gayrimenkul Değerleme Uzmanı